Tyrannochromis macrostoma
Tyrannochromis macrostoma is in 1922 voor het eerst beschreven door Regan in “The Cichlid Fishes of Lake Nyassa”, Proc. Zool. Soc. of London 1921 p. 719. De geslachtsnaam Tyrannochromis is in 1989 gegeven in de beschrijving van Eccles en Trewavas. De naam is op te breken in twee delen. Tyranno is afkomstig van Tyrannus en betekent ’tiran’. In de beschrijving is niet uitgelegd waarom deze naam is gekozen. Mogelijk dat het een verwijzing is naar de grootte van de soorten, de grote bek, het dieet wat bestaat uit vis en zijn strategie om vanuit een hinderlaag vissen te verschalken. Het tweede deel ‘chromis’ is een naam uit de oudheid die verwijst naar de kleurrijke cichliden, juffers en lipvissen.
De soortnaam macrostoma is afgeleid uit twee oud Griekse woorden. Makros betekent ‘lang of hoog’ en stoma betekent ‘mond’. Dit is een verwijzing naar de zeer grote bek van deze soort.
In de handel wordt deze soort ook wel aangeduid als “Haplochromis Black Belly”.
Synoniemen
Tyrannochromis maculiceps, Tyrannochromis polyodon, Cyrtocara macrostoma en Haplochromis macrostoma.
Door het hele Malawimeer heen is de kleur van Tyrannochromis macrostoma zo’n beetje hetzelfde. Voorheen waren er twee andere beschreven soorten die alleen qua vorm afweken. Bij Chirwa Island komen een hoog gebouwde variant voor (voorheen Haplochromis maculiceps) en een erg langgerekte variant (voorheen Haplochromis polyodon). Beide varianten zijn in latere beschrijvingen als synoniem bestempeld.
Beschrijving
Met een maximale lengte van zo’n 35 centimeter is Tyrannochromis macrostoma een flinke vis. Dat geldt overigens alleen voor de mannen. De vrouwen blijven met hun 24 centimeter een stuk kleiner. Ze hebben een langgerekt lichaam dat zijdelings sterk samengedrukt is. Zoals bij meerdere piscivore soorten is te merken heeft ook Tyrannochromis macrostoma een grote kop en een diep ingesneden muil.
Jonge dieren en wijfjes hebben een lichte grijsbruine grondkleur. Een donkere lengteband loopt vanaf het kieuwdeksel tot in de staartvinwortel. In de bovenste lichaamshelft zijn nog twee onvolledige en onderbroken donkere lengtebanden te merken, alsook nog onduidelijke dwarsbanden over de flanken. Dit patroon doet erg denken aan Protomelas taeniolatus-dieren. Volwassen mannetjes in broedkleur zijn schitterend blauw met een lichtgele zone op de buik.
Kleur tijdens de jacht
Tijdens de jacht wordt de buik van Tyrannochromis macrostoma bijna geheel zwart. De jonge vissen lijken heel erg veel op Tyrannochromis nigriventer. Zodra ze wat ouder worden is Tyrannochromis macrostoma te herkennen aan de zwarte buik.
Doorgaans is de rug van een vis donkerder dan de buik. Gezien vanaf boven valt de kleur van de rug dan weg tegen de ondergrond. Van onderaf gezien valt de lichte kleur weg tegen het licht van de zon. De donkere buik is mogelijk een gevolg van de jachttechniek van Tyrannochromis macrostoma waarbij ze onder een hoek van 45 graden en iets gekanteld de prooi aanvallen. Ze nemen deze houding pas aan nadat ze een prooi hebben gevonden. De omgekeerde kleurstelling vindt je ook terug bij bijvoorbeeld Synodontis nigriventris, de Afrikaanse Rugzwemmer.
De jachttechniek waarbij onder een hoek van 45 graden wordt gejaagd is ook te zien bij Aristochromis christyi en Exochromis anagenys, zij hebben de donker gekleurde buik echter niet.
Geslachtsonderscheid
Bij volwassen dieren is het onderscheid gemakkelijk vast te stellen aan de kleur.
Biotoop
Tyrannochromis macrostoma leeft endemisch in het Malawimeer, waar hij een groot verspreidingsgebied heeft. Men kan rustig stellen dat hij over het ganse meer terug te vinden is, zonder lokale kleurvariaties.
Dieet
Tyrannochromis macrostoma is een beruchte rover die het in de natuur vooral op Mbuna’s gemunt heeft. Hij foerageert daarbij langs de rotskusten en duikt geregeld in holen op zoek naar prooi. Mbuna’s tot een grootte van 10 centimeter zijn niet veilig wanneer een volwassen rover in de buurt is.
In het aquarium kunnen we de dieren best een stevig voer aanbieden: regenwormen, garnalen, mosselen, visvlees en dergelijke.
Het Aquarium
Het spreekt voor zich dat een grote vis als Tyrannochromis nigriventer een groot aquarium krijgt. Een 2-meter-aquarium mag wel als een minimale behuizing aanzien worden. Naast een redelijke zwemruimte is het aangewezen ook een rotsformatie te voorzien met voldoende grote holen. Hier kan de vrouw zich terugtrekken van de aandacht die de man heeft voor de vrouwen. Je kunt ze dan ook het beste houden als harem. De man moet zijn aandacht dan verdelen over meerdere vrouwen.
Op de bodem gebruik je bij voorkeur (filter) zand. Hierin kan de man een ondiepe broedkuil graven zodra ze toe zijn aan voortplanten.
Het water mag een temperatuur hebben van zo’n 22 tot 26 graden. De pH mag wat harder zijn met een waarde van 7.5 tot 8.5.
Kweek van Tyrannochromis macrostoma
Voor de kweek van Tyrannochromis macrostoma is geen speciaal kweek aquarium nodig. Het afzetten van de eieren kan gewoon plaatsvinden in een aquarium met andere vissen er bij. Het duurt overigens wel lang voordat een man helemaal volwassen is en de broedkleuren aanneemt.
Zodra de Tyrannochromis macrostoma man merkt dat een vrouw klaar is om eieren af te zetten graaft hij een ondiepe kuil. Dit doet hij bij voorkeur onder een rots. De kleur van de man veranderd naar een schitterend blauw met een gele buik. De krater van Tyrannochromis macrostoma kan in het wild zo’n 50 centimeter in doorsnee hebben. Ter vergelijking, die van Tyrannochromis nigriventer is met 100 centimeter veel groter.
De man probeert de vrouw naar de ondiepe kuil te lokken. Hij zwemt druk voor de vrouw langs en zet zijn vinnen wijd uit. Ook de kieuwen worden opgezet zodat de man er zo imposant mogelijk uitziet.
Als de vrouw meegaat naar de kuil draaien ze een paar rondjes om elkaar heen. De vrouw zet wat eieren af die al draaiend door de man worden bevrucht. De vrouw draait door en neemt de eieren in haar bek. De man blijft de vrouw terughalen totdat alle eieren zijn gelegd. Een groot nest kan tot zo’n 150 eieren bevatten. De rol van de man is hierna uitgespeeld.
Opgroeien van de jongen
De vrouw broed de eieren uit in haar bek. Na een paar dagen zijn de eieren weliswaar uitgekomen maar de jonge visjes blijven zo’n drie weken na het afzetten in haar bek zitten. Ze teren gedurende deze tijd op hun eidooierzak. Daarna worden ze losgelaten om op zoek te gaan naar voedsel. De jonge Tyrannochromis nigriventer keren echter nog geruime tijd terug in de bek van de vrouw als er gevaar dreigt. Je kunt de jonge visjes voeren met klein levend of diepvries voer maar klein granulaat of vlokken zullen ze ook wel eten.
Video
Auteurs
Walter Deproost
John de Lange
Copyright foto’s
Referenties
Malawicichliden in hun Natuurlijke omgeving 3e oplage pagina 146- Ad Konings.
Fishbase
SeriouslyFish
Cichlidae.com
Beoordelingen
Er zijn nog geen beoordelingen.